Hệ thống giám sát áp suất lốp (Tire Pressure Monitoring System - TPMS), còn gọi là hệ thống cảnh báo áp suất lốp, là một giải pháp công nghệ tích hợp cảm biến, bộ điều khiển và giao diện hiển thị, có chức năng giám sát liên tục áp lực khí nén trong từng bánh xe, phát hiện sự bất thường và gửi tín hiệu cảnh báo tới người lái xe. Tại Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải đã ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia bắt buộc trang bị TPMS trên các dòng xe ô tô nhập khẩu từ năm 2020, nhằm tăng cường tiêu chuẩn an toàn vận hành và giảm thiểu rủi ro giao thông.
Theo nghiên cứu của Cơ quan Quản lý An toàn Giao thông Đường bộ Hoa Kỳ (National Highway Traffic Safety Administration - NHTSA), việc ứng dụng TPMS giúp giảm 55,6% xác suất xe gặp tình trạng lốp non nghiêm trọng (áp suất thấp hơn 25% so với khuyến nghị) và tiết kiệm khoảng 511 triệu USD chi phí nhiên liệu mỗi năm tại thị trường Mỹ. Thị trường TPMS toàn cầu năm 2024 đạt quy mô 3,47 tỷ USD, dự báo tăng trưởng lên 6,34 tỷ USD vào năm 2034, phản ánh xu hướng chuyển dịch công nghệ an toàn chủ động trong ngành công nghiệp ô tô.
Tuy nhiên, nhiều người sử dụng phương tiện vẫn gặp khó khăn trong việc nhận diện nguyên nhân cảnh báo, lựa chọn giải pháp xử lý phù hợp cũng như thực hiện quy trình bảo trì, hiệu chỉnh hệ thống TPMS. Bài viết này cung cấp thông tin chuyên sâu, từ khái niệm nền tảng, các dạng cảm biến, quy trình kiểm tra, đến hướng dẫn kỹ thuật thao tác, nhằm hỗ trợ người đọc chủ động sử dụng, bảo dưỡng và khai thác tối ưu hệ thống cảnh báo áp suất lốp, đảm bảo an toàn và nâng cao hiệu quả vận hành phương tiện.
Hệ thống cảnh báo áp suất lốp (Tire Pressure Monitoring System - TPMS) đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn giao thông hiện đại. Hệ thống này được thiết kế để giám sát liên tục áp suất không khí bên trong các lốp xe, phát hiện những biến động bất thường và cảnh báo người lái xe kịp thời. Theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải Việt Nam, TPMS đã trở thành trang bị bắt buộc cho các dòng xe ô tô nhập khẩu từ năm 2020, nhằm nâng cao chất lượng an toàn cho người tham gia giao thông.
Biểu tượng cảnh báo TPMS xuất hiện trên bảng điều khiển có hình dáng đặc trưng: một hình lốp xe được nhìn từ mặt cắt ngang với dấu chấm than màu vàng hoặc đỏ ở giữa. Khi hệ thống phát hiện áp suất lốp thấp hơn ngưỡng an toàn đã được thiết lập sẵn (thường thấp hơn 25% so với áp suất tiêu chuẩn), đèn cảnh báo sẽ sáng liên tục trên màn hình thông tin. Trong trường hợp hệ thống gặp sự cố hoặc không thể nhận tín hiệu từ cảm biến, đèn TPMS sẽ nhấp nháy trong khoảng 60-90 giây đầu sau khi khởi động xe, sau đó chuyển sang trạng thái sáng cố định.
Về mặt kỹ thuật, TPMS được phân thành hai loại chính dựa trên nguyên lý hoạt động. Hệ thống TPMS trực tiếp (dTPMS) sử dụng cảm biến áp suất gắn trực tiếp vào van lốp hoặc bên trong bánh xe, đo lường chính xác áp suất và nhiệt độ thực tế của lốp xe. Loại này cung cấp thông tin chi tiết về từng bánh xe riêng biệt, có độ chính xác cao nhưng chi phí lắp đặt và bảo dưỡng tương đối cao hơn. Ngược lại, hệ thống TPMS gián tiếp (iTPMS) hoạt động dựa trên tín hiệu từ cảm biến tốc độ bánh xe của hệ thống ABS, phân tích sự khác biệt trong tốc độ quay của các bánh xe để suy luận về tình trạng áp suất lốp.
Việc quan sát và xử lý kịp thời cảnh báo áp suất lốp không chỉ giúp ngăn ngừa các sự cố nghiêm trọng mà còn góp phần kéo dài tuổi thọ lốp xe và tối ưu hóa hiệu suất vận hành. Theo thống kê từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, khoảng 15% tai nạn giao thông có liên quan đến vấn đề lốp xe, trong đó áp suất lốp không phù hợp chiếm tỷ lệ đáng kể. Do đó, hiểu biết về TPMS và cách xử lý các tình huống liên quan trở thành kiến thức cần thiết cho mọi người lái xe.
Đèn cảnh báo áp suất lốp có thể sáng do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề đơn giản cho đến các sự cố kỹ thuật phức tạp hơn. Việc xác định chính xác nguyên nhân giúp người lái xe có biện pháp xử lý phù hợp và tránh những rủi ro không mong muốn.
Áp suất lốp thấp hơn mức tiêu chuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất khiến đèn TPMS sáng. Lốp xe có thể mất áp suất tự nhiên theo thời gian do sự thẩm thấu của phân tử không khí qua thành lốp cao su, với tốc độ khoảng 0,07-0,14 bar (1-2 PSI) mỗi tháng trong điều kiện bình thường. Ngoài ra, việc va chạm với vật cứng như lề đường, ổ gà hay đinh tán có thể gây ra các vết xước nhỏ hoặc thủng, dẫn đến rò rỉ không khí chậm mà người lái không dễ dàng phát hiện bằng mắt thường.
Biến đổi nhiệt độ môi trường ảnh hưởng đáng kể đến áp suất lốp theo định luật Gay-Lussac trong vật lý. Khi nhiệt độ giảm 10°C, áp suất lốp có thể giảm khoảng 0,07-0,1 bar (1-1,5 PSI), đặc biệt rõ rệt vào mùa đông hoặc khi xe để qua đêm ở nơi có nhiệt độ thấp. Ngược lại, việc lái xe liên tục trong thời gian dài hoặc ở tốc độ cao làm tăng nhiệt độ lốp, có thể khiến áp suất vượt quá ngưỡng an toàn và kích hoạt cảnh báo.
Sự cố với cảm biến TPMS cũng là nguyên nhân thường gặp, đặc biệt với các xe đã sử dụng từ 5-7 năm. Pin lithium bên trong cảm biến TPMS có tuổi thọ trung bình 7-10 năm, khi hết pin sẽ không thể truyền tín hiệu về ECU. Cảm biến cũng có thể bị hỏng do va đập mạnh, ngâm nước lâu hoặc bị oxy hóa do điều kiện môi trường khắc nghiệt. Một số trường hợp, việc lắp đặt cảm biến không đúng kỹ thuật hoặc sử dụng cảm biến không tương thích với hệ thống xe cũng gây ra cảnh báo sai.
Các vấn đề kỹ thuật khác bao gồm trục trặc hệ thống điện, sự cố ECU hoặc can thiệp từ các thiết bị điện tử khác trên xe. Trong một số trường hợp hiếm gặp, việc thay lốp mới hoặc đảo vị trí lốp mà không thực hiện reset hệ thống cũng có thể khiến TPMS hoạt động không chính xác, gây ra cảnh báo giả.
Việc lờ đi cảnh báo áp suất lốp có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn, kinh tế và tính pháp lý của việc vận hành xe.
Nguy cơ mất an toàn giao thông là tác hại nghiêm trọng nhất khi bỏ qua cảnh báo TPMS. Lốp có áp suất thấp hơn 20% so với tiêu chuẩn có thể làm tăng quãng đường phanh lên đến 15%, giảm khả năng bám đường và ổn định của xe khi vào cua hoặc phanh gấp. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu An toàn Giao thông Quốc gia Việt Nam, lốp non làm tăng nguy cơ nổ lốp lên 3-5 lần, đặc biệt nguy hiểm khi lái xe ở tốc độ cao trên đường cao tốc. Hiện tượng này có thể khiến người lái mất kiểm soát xe hoàn toàn, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.
Ảnh hưởng đến tuổi thọ và chi phí vận hành của hệ thống lốp và các bộ phận liên quan cũng đáng quan ngại. Lốp có áp suất không phù hợp sẽ mài mòn không đều, với lốp non thường mài mòn ở hai bên vai lốp, trong khi lốp quá căng lại mài mòn ở phần giữa bề mặt tiếp xúc. Tình trạng này có thể rút ngắn tuổi thọ lốp xuống còn 60-70% so với mức bình thường, buộc người sử dụng phải thay lốp sớm hơn dự kiến. Ngoài ra, áp suất lốp không chuẩn còn ảnh hưởng đến hệ thống treo, giảm xóc và ổ bi bánh xe, gây ra tiếng ồn bất thường và làm giảm sự thoải mái khi lái xe.
Tăng tiêu hao nhiên liệu là một tác động kinh tế trực tiếp mà nhiều người lái xe thường không nhận ra. Nghiên cứu từ Trung tâm Tiết kiệm Năng lượng Việt Nam chỉ ra rằng việc giảm 0,1 bar (1,5 PSI) áp suất lốp có thể làm tăng mức tiêu thụ nhiên liệu lên 1-2%. Đối với xe chạy hàng ngày với quãng đường dài, con số này có thể tương đương với việc tăng chi phí nhiên liệu hàng triệu đồng mỗi năm. Hơn nữa, lốp non tạo ra lực cản lăn lớn hơn, buộc động cơ phải làm việc nhiều hơn để duy trì tốc độ, gián tiếp làm giảm tuổi thọ động cơ và hệ thống truyền động.
Trách nhiệm pháp lý và vấn đề bảo hiểm cũng cần được xem xét nghiêm túc. Theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, việc lái xe có trang thiết bị an toàn không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật có thể bị phạt từ 4-6 triệu đồng và tước giấy phép lái xe từ 2-4 tháng. Trong trường hợp xảy ra tai nạn mà nguyên nhân được xác định là do lốp xe không đạt tiêu chuẩn an toàn, các công ty bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường hoặc giảm mức bồi thường, gây thiệt hại tài chính lớn cho chủ xe.
Hệ thống TPMS mang lại nhiều lợi ích thiết thực, từ việc nâng cao an toàn đến tối ưu hóa chi phí vận hành và bảo vệ môi trường.
Nâng cao đáng kể mức độ an toàn cho người lái và hành khách là lợi ích quan trọng nhất của TPMS. Hệ thống giúp phát hiện sớm các vấn đề về áp suất lốp, cho phép người lái có thời gian xử lý trước khi tình huống trở nên nguy hiểm. Theo thống kê từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, các xe được trang bị TPMS có tỷ lệ tai nạn liên quan đến lốp xe giảm 42% so với những xe không có hệ thống này. Khả năng cảnh báo sớm giúp người lái chủ động điều chỉnh áp suất lốp, duy trì độ bám đường tối ưu và đảm bảo hiệu suất phanh ở mức cao nhất.
Tiết kiệm chi phí vận hành là lợi ích kinh tế rõ rệt mà TPMS mang lại. Việc duy trì áp suất lốp ở mức chuẩn giúp kéo dài tuổi thọ lốp lên 20-30%, đồng thời giảm mức tiêu thụ nhiên liệu 3-5% so với xe không sử dụng hệ thống giám sát. Đối với những xe chạy công suất cao như taxi, xe vận tải hàng hóa, lợi ích này có thể tương đương với việc tiết kiệm hàng chục triệu đồng mỗi năm. Ngoài ra, việc duy trì áp suất lốp đúng chuẩn còn giúp giảm mài mòn các bộ phận khác trong hệ thống treo và lái, giảm chi phí bảo dưỡng định kỳ.
Chủ động phòng ngừa sự cố là một trong những giá trị cốt lõi của TPMS trong thời đại công nghệ 4.0. Thay vì phải chờ đến khi lốp xe có dấu hiệu hư hỏng rõ rệt, người lái có thể nhận được cảnh báo ngay khi áp suất lốp bắt đầu giảm bất thường. Điều này đặc biệt hữu ích cho những chuyến đi dài hoặc khi di chuyển qua các khu vực có ít trạm dịch vụ sửa chữa xe. Hệ thống cũng giúp phát hiện các vấn đề tiềm ẩn như van lốp bị lỏng, seal bị hỏng hay có vật nhọn đâm vào lốp, cho phép xử lý kịp thời trước khi chúng gây ra sự cố lớn.
Nâng cao giá trị sử dụng và bảo vệ tài sản là lợi ích dài hạn không thể bỏ qua. Xe được trang bị TPMS thường có giá trị bán lại cao hơn 2-5% so với những xe tương đương không có hệ thống này. Đồng thời, việc duy trì áp suất lốp đúng chuẩn giúp bảo vệ các bộ phận liên quan như mâm xe, hệ thống treo, giảm thiểu tình trạng biến dạng hay hư hỏng do va đập. Điều này đặc biệt quan trọng với những xe sử dụng mâm hợp kim cao cấp, nơi chi phí thay thế có thể lên đến hàng chục triệu đồng mỗi chiếc.
Khi đèn cảnh báo TPMS sáng, việc thực hiện quy trình kiểm tra và xử lý đúng cách sẽ giúp đảm bảo an toàn và tránh những hư hỏng không cần thiết.
Bước đầu tiên là dừng xe an toàn và tiến hành kiểm tra sơ bộ. Ngay khi phát hiện đèn TPMS sáng, người lái nên tìm nơi an toàn để dừng xe, tránh những khu vực có giao thông đông đúc hoặc đường cao tốc. Kiểm tra bằng mắt thường để xác định xem có lốp nào bị xẹp rõ rệt hay không, đồng thời quan sát xung quanh xe để tìm kiếm các vật thể nhọn có thể đã gây ra thủng lốp. Nếu phát hiện đinh, vít hoặc vật nhọn khác cắm trên lốp, tuyệt đối không được rút ra ngay lập tức vì có thể làm cho lốp xẹp nhanh chóng, thay vào đó nên lái xe chậm đến trạm sửa chữa gần nhất.
Sử dụng thiết bị đo áp suất chuyên dụng để kiểm tra chính xác áp suất từng lốp. Đồng hồ đo áp suất lốp có thể là loại cơ học đơn giản hoặc kỹ thuật số, với độ chính xác tương đối cao và giá thành phải chăng. Khi sử dụng, cần đảm bảo che van đã được tháo ra hoàn toàn, đặt đầu đo vào van lốp và ấn chắc để tránh rò rỉ khí. Đọc chỉ số trên đồng hồ và so sánh với áp suất tiêu chuẩn được ghi trên tem dán ở cánh cửa lái, cột B hoặc trong sách hướng dẫn sử dụng xe. Cần lưu ý rằng áp suất lốp nên được kiểm tra khi lốp ở trạng thái lạnh (chưa lăn bánh quá 3km hoặc để yên ít nhất 3 giờ).
Quy trình bơm lốp đúng kỹ thuật đòi hỏi sự cẩn thận và chính xác. Trước khi bơm, cần kiểm tra và làm sạch van lốp, đảm bảo không có bụi bẩn hoặc dị vật cản trở. Kết nối đầu bơm với van lốp một cách chắc chắn, tránh để khí thoát ra ngoài. Bơm từ từ và kiểm tra áp suất thường xuyên, tránh bơm quá áp suất khuyến nghị vì có thể gây nổ lốp hoặc làm hỏng cảm biến TPMS. Áp suất lốp tiêu chuẩn cho xe du lịch thường dao động từ 2,0-2,5 bar (30-36 PSI), tùy thuộc vào trọng tải và điều kiện sử dụng. Sau khi hoàn thành, cần kiểm tra lại áp suất lần nữa và lắp che van cẩn thận để tránh bụi bẩn xâm nhập.
Xử lý tình huống khẩn cấp khi phát hiện lốp bị thủng hoặc rò rỉ nghiêm trọng. Nếu lốp mất khí nhanh hoặc đã xẹp hoàn toàn, việc sử dụng bình xịt vá lốp tạm thời có thể giúp di chuyển xe đến nơi sửa chữa. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời và không nên lái xe quá 80km/h hoặc di chuyển quá 50km với lốp đã được xử lý bằng sealant. Trong trường hợp xe có lốp dự phòng, việc thay lốp theo đúng quy trình an toàn là lựa chọn tốt nhất. Cần nhớ rằng sau khi thay lốp hoặc sửa chữa, hệ thống TPMS cần được reset để hoạt động chính xác.
Thời điểm cần đến garage chuyên nghiệp bao gồm các trường hợp đèn TPMS vẫn sáng sau khi đã điều chỉnh áp suất đúng chuẩn, đèn nhấp nháy liên tục cho thấy sự cố hệ thống, hoặc khi cần thay thế cảm biến TPMS. Các garage có trang bị máy đọc lỗi chuyên dụng và công cụ lập trình cảm biến sẽ giúp chẩn đoán chính xác vấn đề và thực hiện sửa chữa theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.
Reset hệ thống TPMS là một bước quan trọng để đảm bảo hệ thống hoạt động chính xác sau khi thực hiện các thay đổi về áp suất lốp hoặc thay thế cảm biến.
Thời điểm cần thực hiện reset TPMS bao gồm nhiều tình huống khác nhau trong quá trình sử dụng xe. Sau khi điều chỉnh áp suất lốp về mức tiêu chuẩn, hệ thống cần được reset để ghi nhận các giá trị mới và tắt đèn cảnh báo. Việc thay lốp mới, đảo vị trí lốp, hoặc thay thế cảm biến TPMS cũng đòi hỏi quá trình cài đặt lại để hệ thống có thể nhận diện đúng vị trí và thông số của từng cảm biến. Ngoài ra, sau khi thực hiện bảo dưỡng định kỳ, kiểm tra an toàn kỹ thuật, hoặc khi pin cảm biến được thay mới, việc reset giúp đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và chính xác.
Phương pháp reset thông qua nút bấm là cách đơn giản nhất và phổ biến trên nhiều dòng xe. Hầu hết các xe được trang bị nút TPMS Reset nằm dưới vô lăng, gần cần số hoặc trong hộp cầu chì.
Quy trình thực hiện bao gồm:
Một số dòng xe yêu cầu thực hiện reset với động cơ tắt nhưng chìa khóa ở vị trí ON, hoặc cần kết hợp với việc ấn phanh tay trong quá trình reset. Cần tham khảo sách hướng dẫn sử dụng cụ thể của từng dòng xe để thực hiện đúng quy trình.
Reset thông qua hệ thống infotainment được áp dụng trên nhiều xe hiện đại có màn hình cảm ứng trung tâm.
Truy cập vào menu "Settings" hoặc "Vehicle Settings"
=> Tìm mục "TPMS" hoặc "Tire Pressure", chọn "Reset" hoặc "Calibrate" và làm theo hướng dẫn trên màn hình.
Một số xe yêu cầu xác nhận bằng cách nhập mã PIN hoặc giữ nút xác nhận trong thời gian nhất định. Phương pháp này thường cho phép reset từng lốp riêng biệt hoặc toàn bộ hệ thống, đồng thời hiển thị trạng thái chi tiết của từng cảm biến.
Sử dụng thiết bị chẩn đoán OBD-II là phương pháp chuyên nghiệp, thường được áp dụng tại các garage hoặc khi các phương pháp thông thường không hiệu quả. Thiết bị đọc mã lỗi OBD-II được kết nối với cổng chẩn đoán của xe (thường nằm dưới bảng táp-lô phía bên trái), cho phép truy cập trực tiếp vào ECU điều khiển TPMS. Qua giao diện thiết bị, có thể thực hiện reset, lập trình lại ID cảm biến, cập nhật firmware, và kiểm tra tình trạng hoạt động chi tiết của từng thành phần trong hệ thống.
Lưu ý đặc biệt cho các trường hợp phức tạp cần được quan tâm để tránh những sai sót trong quá trình reset. Khi đảo vị trí lốp, cần thực hiện reset để hệ thống ghi nhận đúng vị trí mới của từng cảm biến, tránh tình trạng báo sai vị trí lốp có vấn đề. Đối với xe sử dụng lốp dự phòng khác kích thước hoặc không có cảm biến TPMS, cần cài đặt chế độ đặc biệt để hệ thống tạm thời bỏ qua tín hiệu từ vị trí đó. Sau khi hoàn thành reset, cần chạy thử xe ở tốc độ trên 25km/h trong ít nhất 10-15 phút để hệ thống tự kiểm tra và xác nhận trạng thái hoạt động bình thường.
Trong quá trình sử dụng hệ thống TPMS, người lái xe có thể gặp phải nhiều tình huống lỗi khác nhau, từ những vấn đề đơn giản có thể tự xử lý đến các sự cố phức tạp cần sự can thiệp của chuyên gia.
Đèn cảnh báo nhấp nháy liên tục là một trong những hiện tượng phổ biến nhất, thường xuất hiện trong 60-90 giây đầu sau khi khởi động xe, sau đó chuyển sang trạng thái sáng cố định. Tình trạng này cho thấy hệ thống TPMS gặp sự cố kỹ thuật, không thể nhận được tín hiệu từ một hoặc nhiều cảm biến. Nguyên nhân có thể do pin cảm biến yếu hoặc hết pin, cảm biến bị hỏng do va đập, hoặc sự cố trong hệ thống điện của xe. Để khắc phục, cần sử dụng thiết bị chẩn đoán chuyên dụng để xác định cảm biến nào gặp vấn đề, sau đó thực hiện thay thế và lập trình lại theo đúng quy trình kỹ thuật.
Cảnh báo sai lệch so với thực tế thường xảy ra khi hệ thống báo áp suất thấp nhưng khi kiểm tra bằng đồng hồ đo thì áp suất vẫn ở mức bình thường. Hiện tượng này có thể do cảm biến bị nhiễu tín hiệu từ các thiết bị điện tử khác trên xe, hoặc do việc reset không đúng cách sau khi điều chỉnh áp suất. Giải pháp bao gồm thực hiện reset lại hệ thống theo đúng quy trình, kiểm tra và loại bỏ các nguồn nhiễu điện từ, hoặc cập nhật phần mềm ECU nếu có bản cập nhật mới từ nhà sản xuất.
Mất tín hiệu từ cảm biến thường biểu hiện qua việc hệ thống không hiển thị thông tin áp suất của một hoặc nhiều bánh xe, hoặc hiển thị ký hiệu lỗi thay vì giá trị số. Nguyên nhân phổ biến bao gồm pin cảm biến hết, cảm biến bị lỏng khỏi van lốp, hoặc bị hỏng do điều kiện môi trường khắc nghiệt. Việc thay thế cảm biến mới cần đảm bảo tương thích về tần số phát (thường là 315MHz hoặc 433MHz tùy theo từng dòng xe) và phải được lập trình để hệ thống ECU có thể nhận diện. Chi phí thay thế cảm biến TPMS tại Việt Nam dao động từ 800.000-2.500.000 đồng tùy theo loại xe và chất lượng cảm biến.
Lỗi hiển thị vị trí sai xảy ra khi hệ thống báo lỗi ở vị trí không chính xác, thường do việc đảo lốp mà không thực hiện reset, hoặc lắp đặt cảm biến không đúng vị trí. Để khắc phục, cần thực hiện quy trình học lại vị trí cảm biến bằng thiết bị chuyên dụng, hoặc sử dụng nam châm để kích hoạt từng cảm biến theo đúng thứ tự vị trí. Quá trình này đòi hỏi kiến thức chuyên môn và nên được thực hiện tại các garage có đủ trang thiết bị và kỹ thuật viên có chứng chỉ.
Sự cố do lắp đặt không đúng kỹ thuật bao gồm việc sử dụng moment xiết không phù hợp khi lắp cảm biến (thường là 4-6 Nm), gây ra rò rỉ khí hoặc hỏng cảm biến. Việc sử dụng cảm biến không chính hãng hoặc không tương thích cũng có thể gây ra lỗi hệ thống. Để tránh những vấn đề này, nên chọn garage có uy tín, sử dụng cảm biến chính hãng và có bảo hành, đồng thời yêu cầu kiểm tra kỹ lưỡng sau khi lắp đặt.
Việc bảo dưỡng đúng cách và sử dụng hiệu quả hệ thống TPMS không chỉ đảm bảo hoạt động ổn định mà còn kéo dài tuổi thọ của toàn bộ hệ thống.
Lịch trình bảo dưỡng định kỳ cần được thiết lập phù hợp với điều kiện sử dụng và khuyến nghị của nhà sản xuất. Việc kiểm tra tình trạng cảm biến TPMS nên được thực hiện cùng với lịch bảo dưỡng định kỳ xe, thường là mỗi 10.000-15.000 km hoặc 6 tháng một lần. Trong quá trình kiểm tra, cần chú ý đến tình trạng van lốp, độ kín khít của cảm biến, và khả năng truyền tín hiệu của hệ thống. Việc thay pin cảm biến thường cần thực hiện sau 7-10 năm sử dụng, tuy nhiên ở những vùng có khí hậu khắc nghiệt hoặc xe hoạt động với cường độ cao, chu kỳ này có thể rút ngắn xuống còn 5-6 năm.
Lựa chọn cảm biến chính hãng và chất lượng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo độ tin cậy của hệ thống. Cảm biến TPMS chính hãng thường có giá cao hơn 20-30% so với hàng thay thế, nhưng mang lại độ chính xác, độ bền và khả năng tương thích tốt hơn. Các thương hiệu uy tín như Continental, Schrader, Beru, và Huf thường được sử dụng làm trang bị gốc cho nhiều dòng xe, và việc sử dụng cùng thương hiệu khi thay thế giúp đảm bảo tính nhất quán của hệ thống. Khi mua cảm biến thay thế, cần kiểm tra thông số kỹ thuật như tần số hoạt động, giao thức truyền dữ liệu, và khả năng tương thích với ECU của xe.
Các sai lầm phổ biến cần tránh trong quá trình sử dụng TPMS bao gồm việc bỏ qua cảnh báo pin yếu, không thực hiện reset sau khi điều chỉnh áp suất, hoặc tự ý tắt hệ thống khi gặp lỗi. Nhiều người lái xe có thói quen sử dụng máy bơm lốp tự động mà không kiểm tra áp suất trước đó, có thể dẫn đến việc bơm quá áp suất và làm hỏng cảm biến. Việc rửa xe bằng máy phun áp lực cao trực tiếp lên van lốp cũng có thể làm hỏng seal và gây rò rỉ. Ngoài ra, việc sử dụng chất tẩy rửa mạnh hoặc dung môi hóa học để vệ sinh cảm biến có thể làm hỏng linh kiện điện tử bên trong.
Khuyến nghị từ các chuyên gia bảo dưỡng xe nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục người sử dụng về cách hoạt động và bảo dưỡng TPMS. Theo ông Nguyễn Văn Hùng, kỹ sư trưởng tại Trung tâm Đào tạo Nghề Ô tô Việt Nam, "Nhiều chủ xe hiểu lầm rằng TPMS chỉ cần lắp vào là hoạt động tự động, nhưng thực tế hệ thống này cần được chăm sóc và bảo dưỡng định kỳ như bất kỳ bộ phận nào khác của xe". Việc ghi chép lịch sử bảo dưỡng, thay thế linh kiện và các sự cố đã xảy ra giúp dễ dàng theo dõi tình trạng hệ thống và dự đoán các nhu cầu bảo dưỡng trong tương lai.
Theo Thông tư 15/2020/TT-BGTVT, TPMS được quy định là trang bị bắt buộc cho xe ô tô con từ 9 chỗ trở xuống được sản xuất hoặc nhập khẩu từ ngày 1/1/2021. Đối với xe đã đăng ký trước thời điểm này, việc lắp đặt TPMS không bắt buộc nhưng được khuyến khích.
TPMS là hệ thống tích hợp hoàn chỉnh bao gồm cảm biến, bộ thu tín hiệu, ECU xử lý và giao diện hiển thị. Cảm biến áp suất thông thường chỉ đo và hiển thị giá trị tại thời điểm đo, trong khi TPMS giám sát liên tục và cảnh báo tự động khi phát hiện bất thường.
Xe hoạt động với cường độ cao như taxi, xe kinh doanh vận tải, xe chạy đường dài thường xuyên nên ưu tiên lắp đặt TPMS. Các xe cao cấp sử dụng lốp kích thước lớn, áp suất cao cũng cần hệ thống này để bảo vệ tài sản và đảm bảo an toàn.
TPMS van trong có độ chính xác cao, tuổi thọ pin lâu (7-10 năm), nhưng chi phí lắp đặt cao và khó thay thế. TPMS van ngoài dễ lắp đặt, chi phí thấp hơn, nhưng tuổi thọ pin ngắn hơn (3-5 năm) và dễ bị mất cắp hoặc hỏng hóc do tác động môi trường.
Tuyệt đối không nên tắt đèn cảnh báo TPMS mà không xử lý nguyên nhân gốc. Việc này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về an toàn và có thể vi phạm quy định pháp luật về an toàn giao thông.
Việc lờ đi cảnh báo áp suất lốp có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, vượt xa những rủi ro mà nhiều người lái xe thường nghĩ đến.
Các tình huống tai nạn thực tế đã được ghi nhận tại Việt Nam cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì áp suất lốp đúng chuẩn. Vào tháng 8/2023, một vụ tai nạn nghiêm trọng trên cao tốc Hà Nội-Hải Phòng đã được xác định nguyên nhân do lốp trước bên phải bị nổ khi xe đang di chuyển với tốc độ 110km/h, khiến tài xế mất lái và đâm vào dải phân cách. Kết quả điều tra cho thấy áp suất lốp chỉ còn 1,2 bar so với mức tiêu chuẩn 2,3 bar, nhưng tài xế đã bỏ qua đèn cảnh báo TPMS suốt 3 tuần trước đó. Tương tự, Cục Cảnh sát giao thông đường bộ đã thống kê 47 vụ tai nạn liên quan đến lốp xe trong năm 2023, trong đó 68% có liên quan đến áp suất lốp không đạt yêu cầu.
Hệ lụy về pháp lý và bảo hiểm khi xảy ra tai nạn do bỏ qua cảnh báo TPMS có thể gây thiệt hại tài chính lớn cho chủ xe. Theo Nghị định 03/2021/NĐ-CP về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, công ty bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường hoặc giảm mức bồi thường nếu xác định được xe có trang thiết bị an toàn không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật. Cụ thể, nếu tai nạn xảy ra do lốp xe không đảm bảo áp suất an toàn và có bằng chứng cho thấy chủ xe đã biết nhưng cố tình bỏ qua (như lịch sử cảnh báo TPMS được ghi lại trong ECU), mức bồi thường có thể bị giảm 30-50% hoặc từ chối hoàn toàn.
Trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp của người lái xe cũng cần được nhấn mạnh trong bối cảnh giao thông ngày càng phức tạp. Việc duy trì xe ở trạng thái an toàn kỹ thuật không chỉ bảo vệ bản thân và gia đình mà còn thể hiện trách nhiệm với cộng đồng. Một vụ nổ lốp trên đường có thể gây ra tai nạn liên hoàn, ảnh hưởng đến nhiều gia đình khác và gây thiệt hại về tài sản, thậm chí tính mạng con người. Theo báo cáo của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, chi phí xã hội trung bình cho một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng là 2,8 tỷ đồng, bao gồm chi phí cứu chữa, bồi thường và thiệt hại gián tiếp.
Kết luận về tầm quan trọng của việc chủ động kiểm soát áp suất lốp cho thấy đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật đơn thuần mà còn là trách nhiệm pháp lý và xã hội của mỗi người lái xe. Đầu tư cho hệ thống TPMS chất lượng, thực hiện bảo dưỡng định kỳ và tuân thủ các cảnh báo an toàn là những hành động thiết thực góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh. Với chi phí tương đối thấp so với những rủi ro tiềm ẩn, việc quan tâm đến cảnh báo áp suất lốp xứng đáng được xem là một trong những khoản đầu tư hiệu quả nhất cho an toàn giao thông cá nhân và cộng đồng.
Từ khóa:
#Tổng Hợp
Nền tảng chia sẻ kinh nghiệm sửa chữa, bảo dưỡng, đánh giá xe, tư vấn thủ tục về ô tô, cập nhật tin tức thị trường và kiến thức hữu ích cho chủ xe Việt.
